Lang geleden, toen ik nog mijn eerste stapjes maakte in de wijde whiskywereld, kwam ik voor het eerst de term ‘The Angels’ Share’ tegen. Ik vond dat mooi. Romantisch, in deze harde wereld. Ik wist niet dat ze het van de Fransen hadden gepikt, waar het al lang ‘La part des anges’ heette. Maar ik had toen echt een zwak voor engelen. Tot ik later ontdekte dat ‘la part’ zelfs twee procent van de inhoud kon zijn, in Schotland, en tot achttien procent en meer kon uitlopen in streken met een ander klimaat. Toen ontwikkelden zich bij mij de eerste tekenen van ‘ontrouw aan de engelen’.
Akkoord, die ‘share’ is nodig om onze whisky te laten groeien, maar waarom vangen we dat dampen dan niet op en waarom houden we ze niet lekker voor onszelf. Nu gaat het naar de engelen.
‘Waar hebben die engelen dat aan te danken?’ vroeg ik me af, “geen enkele reden, toch?”
En het bleef knagen, jarenlang.
Nu, vele jaren later, komt Ross Morisson mij ter hulp. Ook hij heeft een hekel aan die maagdelijke flodderaars met hun theatervleugels. Ross Morisson is de uitvinder van de ‘Scotch Bonnet’.
DE ‘SCOTCH BONNET’
Morisson, een ondernemer uit Dundee, ontwikkelde de ‘bonnet’, zo’n dikke tien jaar geleden. Intussen is zijn uitvinding op meerdere plaatsen in Schotland (en in enkele andere whiskylanden) getest en het ding krijgt heel positieve commentaren.
Je kan zo’n ‘Scotch Bonnet’ vergelijken met een kroonkurkje van een bierflesje. Maar dan veel groter! Groot genoeg om het deksel van een whiskyvat te bedekken. De bonnet, gemaakt van geperste houtpulp, met een vochtwerende bescherminglaag op de binnenkant, wordt bovenop het deksel van het vat gezet. (Lukt dus enkel bij staande vaten.) Een aantal nokken aan de onderzijde zorgen er voor dat er toch open ruimte blijft tussen het deksel en de bonnet, zodat de lucht daar onderdoor kan circuleren. De bonnet speelt de rol van een paraplu: de dampen die via het deksel ontsnappen, worden eronder opgevangen en verzameld. Op de duur raakt de bonnet verzadigd en valt de verdamping langs die weg grotendeels stil.
Blijkbaar ontsnapt zo’n vijftien procent van de Angels’ Share langs het deksel. Dat kapje vermindert dus de verdamping via de bovenkant, maar het vat kan voor 85 procent rustig verder ademen langs de zijkant. Volgens ingewijden is het belangrijkste gevolg hiervan dat de alcohol, die tijdens de rijping ontsnapt, tot minder dan de helft kan worden teruggedrongen, terwijl de whisky zich gewoon verder ontwikkelt.
Minder dan de helft! De engelen gaan staan kijken.
De stand in de wedstrijd ‘WIJ tegen de ANGELS’ is dus eindelijk 1-0.
Nog een pikant detail: ‘Scotch Bonnet’ is ook de naam van een van de heetste pepers uit de Habanero-groep. Als dit geen ‘lekker-scherpe’ aanval op die engeltjes is.
WRONG ENNEMIE
Mijn buurman, een vroege veertiger, studeerde lang. Je kan dat niemand kwalijk nemen, maar ze zouden de buren vooraf moeten verwittigen. Geen verkeerde kerel, dat niet, maar hij drinkt geen alcohol. Hij kent wel de namen van alle vergeten groenten uit het hoofd. Omdat ik moeite heb om de namen van een reeks niet-vergeten groeten meteen te kunnen afdreunen, zitten we eigenlijk zelden lang samen voor een lang gesprek. Maar nu heeft hij zich, ik weet niet langs welke weg, verdiept in het hele productieproces van whisky. Alleen maar, zegt hij, om er eens met mij over te kunnen praten.
Op een avond (hij pompelmoes-sap, ik een Old Pulteney 15), hadden we het over de ‘Angels’ Share’.
Hij keek me meewarig aan.
“Wat hebben die engelen daar mee te maken?” vroeg hij droogjes.
Ik wist niet dat het zo’n toffe kerel was. Ik wilde antwoorden, maar zag gelukkig aan zijn ‘body language’ dat hij een retorische vraag had gesteld.
Buurman: “Je moet weten, Fernand, dat het moleculairgewicht van ethanol veel groter is dan dat van lucht, bijna het dubbele. Alcohol is dus zwaarder dan lucht. En zwaarder betekent in dit geval: zakken, afdalen, naar onder vallen… en niet opstijgen!”
Ik keek hem bewonderend aan.
Buurman: “En waar zijn de engelen?”
Net toen ik wou zeggen dat dit een moeilijke vraag was, wees hij naar omhoog.
Buurman: “Die alcoholdampen kunnen nooit bij de engelen komen, ze zakken naar de bodem… naar de… hel!”
En hij lachte luidop.: “La part du diable!”
Waaw, ‘WIJ tegen de ANGELS’: 2-0
